Россия Федерациясе субъектларында гавами хакимиятнең бердәм системасы турында федераль закон кабул ителде.
«Гавами хакимиятне оештыруның һәм эшләүнең аерым мәсьәләләрен җайга салуны камилләштерү турында» Россия Федерациясе Конституциясенең 14.03.2020 № 1-ФКЗ төзәтмәләре турында Россия Федерациясе Законы нигезләмәләрен үстерүдә 21.12.2021 «Россия Федерациясе субъектларында гавами хакимият оештыруның гомуми принциплары турында» 414-ФЗ номерлы Федераль закон (алга таба - 21.12.2021 № 414-ФЗ номерлы Федераль закон) кабул ителде.
Россия законнары системасында беренче тапкыр «гавами хакимият» төшенчәсенең эчтәлеге һәм гавами хакимиятнең бердәм системасына керә торган органнар эшчәнлеге принциплары билгеләнде.
Россия Федерациясе субъектында иң югары вазыйфаи зат вазыйфасының исемен алга таба Россия Федерациясе субъекты исемен күрсәтеп унификацияләнгән билгеләү, субъект башлыгын вазыйфасына сайлау срокларын чикләү төшереп калдырыла; Россия Федерациясе Президентының үз бурычларын тиешенчә үтәмәгән өчен кисәтү чыгару, Россия Федерациясе субъектының иң югары вазыйфаи затына үз бурычларын тиешенчә үтәмәгән өчен кисәтү чыгару вәкаләтләре билгеләнә.
414-ФЗ номерлы Федераль законның 10 бүлеге РФ субъектларында гавами хакимиятнең бердәм системасына керә торган органнар эшчәнлегенә дәүләт контроленең (күзәтчелегенең) аерым нигезләмәләрен, шул исәптән әлеге өлкәдә прокуратура органнары вәкаләтләрен дә регламентлаштыра, тикшерүләрнең еллык планы нигезендә РФ субъектларының дәүләт хакимияте органнары һәм РФ субъектларының дәүләт хакимияте органнары вазыйфаи затлары эшчәнлегенә планлы тикшерүләр үткәрүне күздә тота.
Планнан тыш тикшерүләр гражданнар, оешмалар һәм дәүләт органнарыннан, җирле үзидарә органнарыннан алынган, гадәттән тыш хәлләр килеп чыгуга, гражданнарның гомеренә һәм сәламәтлегенә куркыныч янауга, шулай ук гражданнарның хокукларын массакүләм бозуга китерерлек яки китереп чыгарырга мөмкин булган РФ кануннарын бозу фактлары нигезендә РФ субъекты прокуратурасы белән килештереп дәүләт контроле (күзәтчелек) органнары тарафыннан үткәрелә. Планнан тыш тикшерүләр РФ Президенты, РФ Хөкүмәте күрсәтмәләре нигезендә, РФ Генераль прокуроры, РФ субъекты прокуроры таләбе нигезендә дә үткәрелергә мөмкин.
414-ФЗ номерлы Федераль законның 10 статьясы белән беренче тапкыр федераль дәрәҗәдә Россия Федерациясе субъектлары прокурорларының закон чыгару органында закон чыгару инициативасы хокукы законнар белән беркетелгән. Элегрәк мондый хокук төбәк парламентының ихтыярына бәйле иде.
414-ФЗ номерлы Федераль законның 65 статьясы аның нигезләмәләренең этаплап үз көченә керүен күздә тота. Шулай итеп, канунның гомуми нигезләмәләре законны рәсми рәвештә бастырганнан соң, ягъни 21.12.2021 белән үз көченә керде.
Закон чыгару органы, югары вазыйфаи зат, Россия Федерациясе субъекты башкарма органнары системасы эшчәнлеге нигезләрен, гавами хакимият органнарының үзара хезмәттәшлеген җайга сала торган нигезләмәләр 2022 елның 1 июненнән үз көченә керә.
Федераль дәүләт хакимияте органнары, Россия Федерациясе субъекты дәүләт хакимияте органнары һәм җирле үзидарә органнары арасында вәкаләтләр бүлешү принципларын җайга салу өлешендә Федераль закон Россия Федерациясе субъектының гавами хакимият органнары эшчәнлегенең икътисадый нигезләрен 2023 елның 1 гыйнварыннан үз көченә керә.
Тулаем алганда, Россия Федерациясе субъектларының норматив хокукый актлары, муниципаль хокукый актлар әлеге Федераль закон белән 2023 елның 1 гыйнварыннан да соңга калмыйча туры китерелергә тиеш, бу вакытка кадәр алар 414-ФЗ номерлы Федераль законга каршы килмәгән өлештә тиешле мөнәсәбәтләргә карата кулланыла.